Zagrożenia w związku z pożarami składowiska śmieci

Jednym z większych problemów jaki wiąże się ze spalaniem odpadów niebezpiecznych, jest powstawanie podczas spalania i bezpośrednio po nim nowych, często równie toksycznych substancji – tzw. produktów niezupełnego spalania (PICs). Pośród tych PICs, które zostały zidentyfikowane, za największe zagrożenie dla zdrowia publicznego i środowiska uważa się dioksyny i furany. Do innych zanieczyszczeń należy zaliczyć tlenek węgla, metale ciężkie, lotne węglowodory.

Głównymi źródłami punktowymi emisji dioksyn i furanów są spalarnie odpadów komunalnych, medycznych oraz niebezpiecznych innych niż medyczne. Podobnie niekontrolowane poza specjalistyczną instalacją spalanie niezidentyfikowanych odpadów.

Dioksyny rozpraszane w atmosferze kumulują się w glebie i osadach cieków wodnych. Stamtąd przedostają się do łańcucha pokarmowego organizmów żywych. Drogi wnikania to powietrze, woda i pokarm. W miejscu niekontrolowanego spalania należy się więc spodziewać podwyższonego poziomu dioksyn w powietrzu, glebie i pożywieniu. Nie bez znaczenia jest również przemieszczanie się zanieczyszczonego powietrza (chmury toksycznej) i jego „oczyszczenie” wraz z opadem atmosferycznym, co w konsekwencji powoduje skażenie innych terenów poza miejscem spalania.

Dioksyny charakteryzują się długimi okresami półrozpadu. W organizmach żywych okres ten wynosi od kilku tygodni (gryzonie) do 30 lat (człowiek). Dla gleby okres półrozpadu wynieść może od 10 do nawet 100 lat, w zależności od głębokości zalegania.

Stwierdzono, że 90% masy dioksyn przenika do organizmu człowieka z pożywieniem (w postaci produktów mięsnych, mleczarskich i ryb), pozostałe 10% przez skórę i układ oddechowy. Są one bardzo trwałe z uwagi na to, że w glebie rozkładają się około 10 lat, Związki te mają charakter hydrofobowy (tzn. są źle rozpuszczalne w wodzie, ale za to bardzo dobrze rozpuszczają się w tłuszczach), a w naszym organizmie kumulują się w wątrobie i tkance tłuszczowej.

Skutki zdrowotne oddziaływania dioksyn:

•     Badania podają, że średni okres wydalenia połowy masy dioksyn z naszego organizmu wynosi od 7 do 10 lat. Przyjmując nową dawkę tych związków, ich stężenie w tkance tłuszczowej rośnie wraz z upływem lat [1].
•     Mogą przyczynić się do bezpłodności zarówno u kobiet i mężczyzn.
•     Negatywnie wpływają na procesy rozrodcze, zaburzają spermatogenezę (proces powstawania plemników) i oogenezę (proces powstawania komórek jajowych), wpływają na spadek poziomy testosteronu.
•     Zwiększają ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego.[2]
•     Zakłócają replikację kodu genetycznego.
•     Zostało udowodnione ich działanie kancerogenne i alergiczne[3].

Literatura:

    A. Grochowalski. Dioksyny w spalinach ze spalarni i w żywności. PK 2008
    E. Kurzeja, A. Kościołek, K. Pawłowska- Góral, M. Stec. Zagrożenia wynikające z narażenia na dioksyny i dioksynopodobne polichlorowena bifenole. Probl Hig Epidemiol 2012, 93(4): 639- 646
    Jokinen MP, Walker NJ, Brix AE et al. Increase in cardiovascularpathology in female Sprague-Dawley rats following chronic treatment with 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioxin and3,3’,4,4’,5-pentachlorobiphenyl. Cardiovasc Toxicol 2003,3(4): 299-310
    J. B. Karski, J.Pawlak. Środowisko i zdrowie. Warszawa 1995.